Среда, 7 октомври 2020
Извештај за напредокот на Северна Македонија во 2020 од Европската комисија
Собрание
Собранието ја подобри својата улога како примарен форум за конструктивен политички дијалог и ги исполни своите законодавни функции, вклучително и преку усвојувањето на клучните закони поврзани со Европската Унија. Сепак, употребата на скратена постапка треба да се ограничи. Собранието сѐ уште ја враќа улогата на контрола и коректив на извршната власт, преку практикување на надзорните функции и работејќи со поголема транспарентност. Сите партии дадоа придонес во двете успешни сесии на Жан Моне дијалогот со Европскиот парламент. Одговорноста на оние кои ги оркестрираа и спроведоа насилствата од 27 април 2017 година продолжи да се утврдува. Собранието ја унапреди заштитата на човековите права и ја продлабочи соработката со надворешните надзорни страни. Новиот состав се очекува да работи на инклузивен начин и да ги надгради досегашните достигнувања, преку дополнително подобрување на својата работа. Политичките партии треба да ги зајакнат внатрешните демократски процеси и да ја зголемат транспарентноста на финансирањето.
Собранието се самораспушти во февруари 2020 година, пред предвремените парламентарни избори иницијално планирани за април 2020 година. Во пандемијата со COVID-19 ставот на претседателот на Собранието беше дека Собранието не може да се состане за да го усвои предлогот на техничката влада за прогласување на вонредна состојба до претседателот на државата. Уставниот суд не прифати да ја испита законитоста и уставноста на Собранието да се распушти. Непостоењето на свикано Собрание го одложи усвојувањето, во многу сектори, на закони и стратегии коишто требаше да се подготват. По изборите во јули 2020 година, во август 2020 година се одржа конститутивната седница на Собранието.
Низ временскиот период во кој се изготвуваше овој Извештај, улогата на Собранието како главна институција за политички дијалог се подобри, преку активно учество на сите политички партии во работењето и политички дебати за клучни јавни политики и закони, вклучително и во сферата на владеење на правото. Истото продолжи со усвојување на закони поврзани со ЕУ, со поддршка на опозицијата во одредени случаи каде што беше потребно двотретинско мнозинство. Назначувањето на членови за Програмскиот cовет на јавни радиодифузери остана неостварено поради непостигнување на компромис меѓу партиите. Позитивно е што државниот ревизор беше избран во декември 2019 година.
Собранието се соочи со предизвици на подобро планирање и координација на работата за да осигури попредвидлив законодавен процес. Низ периодот во кој се пишуваше Извештајот, Собранието на пленарни седници усвои вкупни 86 закони, вклучително и 22 во редовна постапка и 11 ратификации, вклучително и ратификацијата на Северноатлантскиот договор. Бројот на закони усвоени по кратка постапка, главно на предлог на пратеници, значително порасна во текот на извештајниот период, што е прашање на кое се осврнува Извештајот во точка 2.1.2 Реформа на јавната администрација. Треба да се ограничат брзите процедури затоа што истите оневозможуваат соодветно учество на релевантните заинтересирани страни во законодавниот процес и демократската дебата.
Постигнат е напредок во имплементацијата на стратешкиот план на Собранието за 2018 – 2020 година. Надзорот врз извршната власт е подобрен, вклучително и преку пратенички прашања и интерпелации. Собранието, исто така, ги зајакна своите односи со надворешните надзорни чинители. Во февруари 2020 година отворена е Собраниска буџетска канцеларија за да се подобри финансискиот надзор на Собранието.
Сите политички партии учествуваа во двете сесии на Дијалогот Жан Моне, одржани во јуни 2019 и февруари 2020 година. Во јануари 2020 година, амандманите на Законот за Собрание ја зајакнаа независноста на службата на Собранието. Политичките партии постигнаа договор за клучните амандмани на Деловникот, кои треба да се усвојат од страна на новиот состав на Собранието. Истите подразбираат одредби за конститутивната седница, зајакнат извршен надзор, јавни расправи, буџетски календар и процедури за законите со европско знаменце.
Собранието помогна во мониторингот за заштита на човековите права и слободи. Клубот на пратенички поддржа неколку иницијативи за човекови права преку својата политичка припадност. Собранието усвои и меѓупартиска Декларација за правата на лицата со попреченост и нивното учество во политичките процеси.
Одговорноста за насилните напади од април 2017 година продолжува да се бара. Судењето на лицата за кои има индиции дека се организатори на нападите започна во февруари 2020 година.
Треба да се продолжи со зголемување на ефикасноста на демократскиот систем, вклучително и на транспарентноста на финансирањето на политичките партии, според препораките на Групата Држави против корупција (GRECO) – види Глава 33 – Судски и човекови права. Политичките партии треба да ги подобрат внатрешните демократски процеси.